Jest opowieścią o Polakach, którym udało się wiosną i latem 1942 r. statkami ewakuować ze Związku Sowieckiego do Iranu. Około 75 tys. z nich było żołnierzami, 41 tys. cywilami (w tym 13 tys. dzieci). Wymęczeni, pozbawieni wszystkiego, uratowali jednak życie i odzyskali wolność. To cenne świadectwo o tym, jak odnajdywali się w nowej sytuacji, jakie towarzyszyły im emocje, uczucia i wrażenia. „Spotkanie rodaków z Orientem, do jakiego doszło 80 lat temu, dotyczyło nie tylko ludzi – wraz z ich religią, kulturą, nauką, zwyczajami itd., lecz także na przykład zabytków architektury i świata przyrody” – pisze autor. Obecność Polaków na Bliskim Wschodzie była dla nich formą terapii po doświadczeniach na „nieludzkiej ziemi”.
Książka jest cennym przewodnikiem po ówczesnym Bliskim Wschodzie. Polacy, gdy nieco odetchnęli po doświadczeniach w Związku Sowieckim, chętnie zwiedzali najważniejsze zabytki Iranu, pozostawiając wspomnienia z tego okresu. To wzruszające świadectwo o zapomnianych dziś nieco naszych rodakach.
Bartłomiej Noszczak,
„Orient zesłańców”,
Instytut Pamięci Narodowej,
Warszawa 2022, 272 s.
