Co dalej z "Idą"?

Sukces frekwencyjny i rozmaite nagrody festiwalowe dobitnie pokazały, że wokół tego utworu zadziałała jakaś niewidoczna międzynarodowa dźwignia promocyjna. W Polsce z opóźnieniem zdano sobie sprawę z tego, jak wielkie szkody spowoduje ten film.

Obawiam się, że wszystkie protesty są spóźnione. Machiny promocyjnej nie można już zatrzymać. Potwierdza się teza, że propaganda jest najbardziej skuteczna wtedy, kiedy jest niezbyt nachalna, wręcz niewidoczna. Dlatego autorzy i wielbiciele „Idy” przysięgają, że nie jest to film o Holokauście, ale o poszukiwaniu tożsamości, wiary itd. W rzeczywistości widz dopiero pod koniec filmu dostaje obuchem po głowie, dowiadując się o zamordowaniu rodziców Idy przez prymitywnych i chciwych polskich chłopów. Dla widzów zachodnich sprawa jest więc oczywista. W mordowaniu Żydów uczestniczyli Polacy. O Niemcach nie mówi się tu ani słowa. Natomiast kto na Zachodzie wie o mających żydowskie korzenie stalinowskich sprawcach prześladowań patriotów polskich, jak Wolińska czy Brystygierowa? Dlatego ciotka Idy, stalinowska prokurator, jako jedyna postać w filmie, może wzbudzić u widzów odruchy sympatii i współczucia.

Przeciwko „Idzie” (krytycznie pisałem o filmie zaraz po premierze) należało protestować wcześniej. Niestety, nawet wielu publicystów z tzw. pism prawicowych czy katolickich dało się zwieść wcale nie tak oczywistym wartościom artystycznym tego filmu. A dziś pojawiają się głosy (nie będę wymieniał konkretnych mediów), że wprawdzie z „Idą” coś jest nie tak, ale to dobry film. Pomijam w tym kontekście fakt, że w sprawach relacji polsko-żydowskich, polsko-izraelskich i katolicko-żydowskich panuje chaos i zamieszanie.

Mirosław Winiarczyk Idziemy nr 5 (488), 1 lutego 2015 r.